Akademik Veri Yönetim Sistemi
ÜNAL N. (Yürütücü), ÜÇOK Z., YAVUZLAR E. E.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2021
Konvansiyonel
ve topraklı çilek yetiştiriciliğinde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli
etmenler, fide tipi, yetiştiricilik tipleri, çevresel koşullar ve kültürel
uygulamalardır. Özellikle son zamanlarda yaşanan iklim değişiklikleri, tarımsal
yetiştiricilikte tuzluluk problemlerini beraberinde getirmektedir. Nitekim çilek
tuza hassas bitki kategorisinde yer almakta ve tuzluluk gerek topraklı ve
gerekse topraksız yetiştiricilikte verim ve kaliteyi önemli derecede
etkilemektedir. Ayrıca fide tipleri ve kültürel şartlarda tuzluluğa tolerans
mekanizmalarını etkilemektedir. Fakat özellikle çilekte kullanılan fide
tiplerinin tuzluluğa tolerans düzeyleri bilinmemektedir. Bunun yanında, abiyotik stres koşullarına karşı toleransı
artırıcı pratik uygulamalara dönüştürülebilecek uygulamalara da ihtiyaç
bulunmaktadır.
Bu nedenlerle bu araştırmada, ülkemizde çilek
yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan taze ve tüplü fidelerin tuzluluğa
tolerans düzeyleri belirlenirken, toleransı artırıcı bazı preparat tipi ve
konsantrasyonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla yürütülen projede,
Festival çilek çeşidi kullanılmış olup, araştırma iki yıl olarak planlanmıştır.
Birinci
deneme yılında, iki farklı fide tipinin (taze ve tüplü) topraksız şartlarda üç farklı tuzluluk (T1:1.5 dS/m EC (kontrol); T2:2.25 dS/m EC; T3:3.00 dS/m EC) düzeyine etkisi; ikinci deneme yılında ise tuza en
hassas olarak belirlenen fide tipinde, aynı tuzluluk şartlarında (T1, T2 ve T3)
değişik preparat tipleri konsantrasyonları
ve kombinasyonlarının (1.
kontrol, 2. 10 mM glutamin; 3. 20 mM glutamin; 4. 10 mM
silisyum; 5. 20 mM silisyum; 6. 10 mM glutamin+10 mM Si; 7.
10 mM glutamin+20 mM Si; 8. 20 mM glutamin+10 mM Si; 9. 20 mM
glutamin+20 mM Si) etkisi morfo-fizyolojik, biyokimyasal ve tarımsal özellikler
açısından incelenmiştir.
Araştırma
sonucunda, birinci deneme yılında T2 ve T3 tuzluluk düzeylerinde bitkilerin vegetasyonu
mart ayının ilk haftasına kadar devam etmiş olup, tuzluluk belirtisi tüplü
fidede, taze fideye göre daha hızlı kendini göstermiştir. Özellikle yüksek
tuzluluk düzeyinde tüplü fidede, yaprak uç yanıklığı oranı ve yapraklarda MDA
içeriği, taze fidelerden daha yüksek bulunmuştur. İkinci deneme yılında ise
tuzluluk düzeylerinin artışına bağlı olarak incelenen tüm morfo-fizyolojik
kriterlerde düşüşler belirlenmiştir. Orta ve yüksek tuzluluk
konsantrasyonlarında, denenen tüm preparat uygulamaları kontrole göre daha
toleranslı bitki gelişimini teşvik etmiştir. Özellikle Glutamin + Silisyum
kombinasyonunun denenen her dozu gerek bitki gelişimi ve gerekse verim
bakımından pozitif yönde etki etmiştir.