Akademik Veri Yönetim Sistemi
22. Ulusal Biyoloji Kongresi, Eskişehir, Türkiye, 23 - 27 Haziran 2014, ss.53
Giriş: Etnobotanik, geniş anlamda “evrim süreci içinde insan-bitki ilişkileri”dir. Dar anlamda ise “bir yörede yaşayan halkın çevresinde bulunan bitkilerden çeşitli gereksinimlerini karşılamak üzere yararlanma bilgisi ve o bitkiler üzerine etkileri” olarak özetlenebilir. Tıbbî bitki terimi ise, hastalık tedavisinde veya hastalıklardan korunmak amacıyla kullanılan bitkileri ya da bitkisel ürünleri kapsar. Bu çalışmada Sarıgöl ve köylerindeki yöre halkının dağlardan topladığı ve şifa amaçlı kullandığı tıbbi bitkiler ile aktarlarda satılan ve bu yörede yetişen tıbbi bitkiler ele alınmıştır.
Gereçler ve Yöntemler:
2011-2013 yılları arasında sürdürülen bu çalışmada, Sarıgöl ve çevresinde belirlenmiş 4 aktar dükkânı ve 16 köye gidilerek etnobotanik çalışmalar yürütülmüştür. Aktar dükkânlarında aktarcıların Sarıgöl ve civarından topladıkları ya da köylülere toplattırdıkları bitkilerden örnekler alınmış; yine çalışma süresince köylere gidilerek köylülerin dağlardan tıbbi amaçlar için topladıkları bitkilerden de örnekler alınarak laboratuvara getirilmiş ve çeşitli Flora kitaplarından teşhisleri gerçekleştirilmiştir. Teşhis edilen bitkiler herbaryum örneği haline getirilerek Alaşehir Meslek Yüksekokulu Botanik Laboratuvarı’nda korunmak üzere saklanmıştır.
Bulgular: Sarıgöl ve çevresindeki kırsal yerleşim alanlarında ve aktar dükkânlarında sürdürülen bu çalışmada 50 familyaya ait 141 taksonun yöre halkı tarafından şifa amacıyla kullanıldığı belirlenmiştir. Lamiaceae, Asteraceae, Apiaceae ve Fabaceae tıbbi amaçlarla en fazla tüketilen familyalar olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Araştırma sonucunda; yöre halkının tıbbi bitkileri en çok, infüzyon yöntemiyle tükettiği; kabuk, dal gibi sert organlarda ise dekoksiyon yöntemini uyguladıkları görülmüştür. Bölge halkıyla yapılan görüşmeler sonucunda, yöre halkının tıbbi bitkileri en çok, gastro-intestinal bozukluklar, üst solunum yolu enfeksiyonları, üro-genital rahatsızlıklar, yara-yanık, cilt-saç bakımı ve kalp-damar hastalıklarının tedavisinde kullandıkları tespit edilmiştir