Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Uluslarası 20.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Antalya, Türkiye, 13 - 17 Kasım 2018, ss.637-638
Giriş ve Amaç: Halk sağlığı alanında çalışanlar, profesyonel rolleri ve sorumlulukları gereği sağlıklı
yaşam biçimi göstermesi gereken öncü grupların başında gelmektedir. Toplumda rol model olması
gereken sağlık çalışanları sağlıklı yaşam davranışlarının önemini ve yaşantılarına aktarılamadığı
durumlarda getireceği riskleri ve sıkıntıları bilmelerine rağmen, bunları uygulayamamakta ve genel
popülasyondan çok da farklılaşmamaktadırlar. Bu çalışma Antalya’da Halk Sağlığı Müdürlüğü
bünyesinde çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve sağlık davranışı değişim
aşamalarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma kesitsel ve analitik türdedir. Aralık 2017 ve Haziran 2018 tarihleri arasında
Antalya İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Halk Sağlığı Başkanlığı’nda ve Aile Sağlığı Merkezlerinde
(ASM) çalışan sağlık personeli ile çalışma yapılması planlanmıştır Antalya Halk Sağlığı Merkez İlçe
Sağlık Başkanlığı’nda görev yapan 257 sağlık personeli çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Veri
toplama yöntemi olarak online anket hazırlanmıştır. Sağlık personelinin online anket doldurmayı
istememesi üzerine anketler yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Akdeniz Üniversitesi Tıp
Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik onay, Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü’nden resmi
izin ve katılımcıların Bilgilendirilmiş Onamı alınmıştır. Verilerin toplanmasında; sağlık personelinin
sosyo-demografik özellikler soru formu, “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları-II Ölçeği (SYBDÖ)” ve
“Sağlık Davranışı Değişim Aşamaları Değerlendirme” soru formu kullanılmıştır. SYBDÖ Bahar ve
arkadaşları (2008) tarafından geçerlilik güvenirliliği yapılmış olup 52 soru ve 6 alt boyuttan
oluşmaktadır. Alt boyutlar sırasıyla; sağlık sorumluluğu (9 madde, 9-36 puan), fiziksel aktivite (8
madde, 8-32 puan), beslenme (9 madde, 9-36 puan), manevi gelişim (9 madde, 9-36 puan), kişilerarası
ilişkiler (9 madde, 9-36 puan) ve stres yönetimi (8 madde, 8-32 puan)’dir. Ölçeğin puanlaması, hiçbir
zaman (1), bazen (2), sık sık (3), düzenli olarak (4) şeklinde yapılmaktadır. Ölçeğin tüm ifadeleri
olumludur. Ölçekten alınacak en düşük puan 52, en yüksek puan 208’dir. Ölçekten alınan puan arttıkça
sağlıklı yaşam biçimi davranışları artmaktadır. Sağlık davranışları geliştirme niyeti formu Transteorik
Model temel alınarak araştırmacılar tarafından 10 sorudan oluşturulmuştur. Buna göre sağlık
davranışları ”, “ 6 ay içerisinde davranış değiştireceğim”, “6 ay içerisinde davranış değişimi
düşünmüyorum” ve “davranış değiştirme gereksinimim yok seçenekleri vardır. Tanımlayıcı veriler
yüzdelik ve aritmetik ortalama, Bağımsız değişkenlerin, bağımlı değişken üzerine etkisi t testi ve
ANOVA analizi yapılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alpha katsayısı 0,78’dir.
Bulgular: Çalışmaya katılan sağlık personelinin yaş ortalaması 40,79±7,72, %75,9’u (n=195) kadın,
birinci basamakta 20 yıl ve üzeri çalışma yılı olanlar %39,3 (n=101)’tür. Sağlık personelinin boy kilo
indeksi normal olan % 47,5 (n=122), hafif kilolu % 40,1 (n=103), ve obez 12,4 (n=32) ve sağlık
personelinin sağlık durumunu yaşıtlarına ve hemcinslerinle aynı düzeyde olduğunu düşünenler %61,1
(n=157)’dir. Sağlık personelinin SYBDÖ toplam puan ortalaması 140,41±23,53’tür. SYBDÖ’nün alt
boyut puan ortalamaları sağlık sorumluluğu 21,39±5,35, fiziksel aktivite 17,85 ±6,40, beslenme
23,39±5,31, manevi gelişim 27,76±5,53, kişilerarası ilişkiler 27,33±5,25, stres yönetimi 22,342±5,31
olarak bulunmuştur. Sağlık personelinden sigara %52,1 (n=134) ve alkol kullanmayanlar %78,2
(n=201)’dir. Sağlık personelinin %48 haftada en az 3 kez olmak üzere spor/ egzersiz yapmak amacıyla
6 ay içinde davranış değiştireceğini belirtmiştir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları puan ortalamaları
kadın sağlık personelinin erkek sağlık personelinden (t=0.288 p=0.22) ve sağlık durumunun yaşıtlarına
göre daha iyi olduğunu düşünenlerin (F=15,363 p=0.000) daha yüksek olduğu belirlenmiştir.