Bu makale, kültürel humor ve Emir Kusturica sineması arasındaki bağıntıların panoramik bakış altında ele alınıp değerlendirilmesi üzerine kurulmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde mizah, estetik deneyim ve Balkan kültürü arasındaki ilişkilere değinilmiş, bir sonraki kısımda Emir Kusturica sinemasının ana özellikleri belirtilmiş ve son kısımda da onun filmografisinin en önemli dokuz filmi ele alınarak daha yakın plandan bakılmaya çalışılmıştır. Humor olgusu son tahlilde kültürel insan deneyimidir ve bunun nedeni de mizahın dil ve kültürel dokuya derinden bağlı oluşudur. Humor, sanatsal biçimlerde (özellikle dramatik olanlarda), bireysel ahlaksızlıkların, kötülüklerin ya da eksikliklerin bazı zamanlarda alay, ironi, parodi veya başka yöntemlerle kınanması için kullanılan bir araç niteliği taşır. Balkan coğrafyası kültürel humor bağlamında ele alındığında onun kendine özgülüğü hemen fark edilir. Balkan toplumu, mizah olgusunu hayatın doğal bir özelliği olarak görme ve mümkün olan her zaman/mekânda kullanmaya eğilimlidir. Emir Kusturica sineması da bu bağlamda özel bir yere sahiptir. Onun filmleri kendi coğrafyasında kök salmış humor’u, kelimenin tam anlamıyla insanların yaşam praksisiyle sorunsuz bir şekilde birleştiren yaratımlardır. Kusturica Balkan zihniyetini humor prizması aracılığıyla yansıtırken, ideolojik yanlışları ve bu toplumların totaliter ruha tepkimelerini alegoriler üzerinden de eleştirir. Bu da onun filmlerindeki humor öğesinin taşıdığı rolün sadece eğlence değil, düşünsel temelli bir sanat olarak da öne çıkmasını yaratır.
This article is set upon the evaluations of the relations between cultural humour and Emir Kusturica’s cinema through a panoramic perspective. In the introduction, the relations among humour, aesthetic experience and Balkan culture were touched upon and thereinafter the main features of Emir Kusturica’s cinema have been pointed out and lastly by considering his nine most important films his filmography has been subjected to closer scrutiny. Eventually, the case of humor is a cultural human experience. This is because humor is deeply connected to language and culture. Films, in artistic forms (especially dramatic ones), is a tool used to condemn individual deprivations, evils, or deficiencies, sometimes through ridicule, irony, parody or other means. When Balkan geography is considered in connection with the cultural humour, its self-specificity immediately becomes obvious. The Balkan society tends to view the phenomenon of humour as a natural quality of life and use it in every possible occasion. Emir Kusturica’s cinema, in this respect, deserves a special place. His films are, in the strict sense, creativite works combining smoothly the humor rooted in his own geography with the life praxis of people. Kusturica’s cinema, in this sense, comprises another dimension. He, while reflecting the Balkan mentality through the prism of humor, criticizes the ideological inaccuracies and reactions of these societies to totalitarian spirit through allegories. This too, creates the preceding humorous role in his films not only as an entertainment but also as a form of art.
