SOYUT DÜZLEMLERİN ALGISAL KOMPOZİSYONU: MİMARLIK-FELSEFE ETKİLEŞİMİ ÇERÇEVESİNDE LUIS BARRAGÁN’IN KONUT MİMARLIĞI ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR OKUMA


Creative Commons License

Özünur S. B., Kavas K. R.

Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AKSOS), sa.10, ss.120-137, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Düşünsel bir etkinliği mekânsal somutlaşmaya ulaştıran mimari tasarım süreci ile bu sürecin gerçekleştiği dönemin felsefi yaklaşımları arasında süreklilikler tespit edilebilir. Bu sürekliliklerin doğası mimarlığın farklı tarihsel dönemlerine ait kuramsal kabullerin, tasarımcıların karar alma süreçlerinin ve mekansal somutlaşmaların ontolojik, epistemolojik, fenomenolojik, estetik vb. açılardan tahlili ile değerlendirilebilir. Bu çalışmada Meksikalı mimar Luis Barragán’ın (1902-1988) tasarımlarında dönemin felsefi dönüşümlerinin izleri sorgulanmaktadır. Barragán’ın uzun mesleki kariyeri modernist düşüncenin hâkim olduğu erken 20. Yüzyılda başlayarak bu düşüncenin felsefi zeminde ciddi eleştirilere maruz kaldığı modern sonrası döneme uzanır. Çalışmada Barragán’ın tasarım yaklaşımında tespit edilen değişim, mimari modernizmin bağlamdan ve duyusal deneyimin çok boyutluluğundan kopuk bir soyutluğa indirgediği düzlemlerin yere dayalı fenomenolojik ve bölgeselci duyarlılıklar ile algısal bir kompozisyon oluşturacak biçimde evrildiği bir süreç olarak okunmaktadır. Bu okuma Barragán’ın 1930’ların modernizmi ile çağdaş olan erken dönem çalışmalarından başlayıp, postmodern düşünce iklimi ile örtüşen geç dönem mimarlık üretimlerine kadar süregiden mimarlık anlayışının izleğini ortaya koymaktadır. Mimarın eserleri üzerinde yapılan inceleme modern hareketin mimari tasarımda gündeme getirdiği neo-Platonik referanslı soyut geometrik düzlemlerin Barragán’ın geç döneminde bağlamsız yapılarından sıyrılarak fenomenolojik deneyimin bir parçası haline geldiğini göstermektedir.

Continuities between the architectural design process, which leads an intellectual activity to spatial concretization, and the philosophical approaches of the period in which this process took place can be determined. The nature of these continuities can be evaluated by analyzing through the ontological, epistemological, phenomenological, aesthetic etc. approaches of the theoretical assumptions of different historical periods of architecture, the decision-making processes of the designers and the spatial concretisations. This study questioned the traces of the philosophical transformations of the period through the design approach of the Mexican architect Luis Barragán (1902-1988).The change detected in Barragán's design approach is read as a process in which the spatial planes of modernism that reduced to an abstraction disconnected from the multidimensionality of perceptual experience also the context, evolved to form a composition with place-based phenomenological and regionalist sensitivities. The examination of the architect's works demonstrates that the abstract geometric planes with neo-Platonic references brought to the agenda by the modern movement in architectural design have become, a part of the phenomenological experience through getting rid of their contextless structures in Barragán's late period which overlaps with the postmodern climate of thought.