Türkiye'de evlilik ve evlenme kültürü: geleneksel normlara halkbilim perspektifinden bir bakış


Kartal A.

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.36, ss.730-753, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

İnsan hayatının üç önemli geçiş dönemi olduğu kabul edilir. Türk kültüründe evlenme, kız isteme ile başlayan, gerdek sonrası uygulamalarla tamamlanan ve başlangıcından bitişine kadar birçok uygulama, inanç ve pratikler açısından zengin bir gelenektir. Toplumsal bir işleve de sahip olan evlenme törenleri etrafında her yaştan bireylerin bir araya getirilmesi suretiyle aralarındaki bağların kuvvetlenmesi, sağlam aile ve toplum yapısının oluşması, birlik ve beraberlik ruhunun kuvvetlenmesi gibi ortak değerler, inançlar, ritler, gelenekler, eğlenceler, müzikler, vb. unsurlarla geçmiş ve bugün arasında bağ oluşturulmaktadır. Kültürel ve folklorik değerler açısından renkli ve zengin örnekler taşıyan, bazı ritüellerin kökleri İslam öncesi Şamanist unsurlara kadar uzanan kimi düğün gelenekleri, günümüzde değişen coğrafya ve inanç sistemine göre farklı ilişkiler, yeni anlamlar üstlenerek varlığını sürdürmektedir. Tarih boyunca Türklerin farklı coğrafyalarda bulunmaları, çeşitli dinî inançları benimsemeleri, onların aile kurumuna karşı sahip olduğu değerleri, duygu ve düşünceleri temel bağlamda değiştirememiştir. Sanayileşme, hızlı şehirleşme ve akabinde sosyal ve kültürel ihtiyaçlar dikkate alınmadan ortaya çıkan kentleşme neticesinde pek çok düğün âdetinin sınırlı sürelere ve salonlara sığdırılmasına sebep olurken zengin ve renkli düğün geleneklerinin de azaldığı gözlemlenmektedir. Anadolu Türk düğünlerinde değişim ve dönüşümlerin olmasına rağmen çağdaş ve geleneksel özellikler birlikte muhafaza edilmeye devam etmektedir. Bu çalışmada nitel araştırma metotlarından doküman analizi kullanılarak betimsel bir değerlendirme yapılmıştır.
It is accepted that there are three important transition periods in human life. Marriage in Turkish culture is a rich tradition that begins with asking for a girl, is completed with post-marital practices and is rich in many practices, beliefs and practices from the beginning to the end. Marriage ceremonies, which also have a social function, bring together individuals of all ages around the marriage ceremonies, strengthening the bonds between them, strengthening the solid family and community structure, strengthening the spirit of unity and solidarity, as well as common values, beliefs, rituals, traditions, entertainment, music, etc. elements such as belonging between the past and the present are created. Some wedding traditions, some of which carry colorful and rich examples in terms of cultural and folkloric values, some of which have roots dating back to pre-Islamic Shamanist elements, continue to exist today by assuming different relationships and new meanings according to the changing geography and belief system. Throughout history, the Turks' presence in different geographies and their adoption of various religious beliefs could not change their values, feelings and thoughts towards the institution of family in the basic context. As a result of industrialization, rapid urbanization and subsequent urbanization that emerged without taking into account social and cultural needs, many wedding customs are limited to limited periods and halls, while rich and colorful wedding traditions are observed to be decreasing. In Anatolian Turkish weddings, despite the presence of changes and transformations, contemporary and traditional characteristics continue to be preserved together. In this study, a descriptive evaluation was made using document analysis, one of the qualitative research methods.