Geliştirilmiş Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa MILL.) Klonlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Uysal Bayar F., Gölükçü M., Alan M., Alım E., Turgut K.

KSU TARIM VE DOGA DERGISI-KSU JOURNAL OF AGRICULTURE AND NATURE, cilt.27, sa.1, ss.183-193, 2024 (ESCI)

Özet

Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa MILL.) gıda, kozmetik ilaç gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye doğal florasında yayılış gösteren bu türün ticari değeri, diğer Salvia türlerine göre oldukça yüksektir. Ticarete konu olan ürünün büyük çoğunluğu doğadan toplanmakta ve standart bir özelliğe sahip değildir. Doğadan toplanan türlerde verim ve kaliteyi etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Standart özelliklere sahip bir ürünün elde edilmesi ıslah çalışmaları ile mümkündür. Bu çalışma, klonal olarak geliştirilen 6 adet C-klonu ile 1 doğal populasyonun verim ve kalite özelliklerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. C-klonlarında 2 yıl üst üste bitki boyu, dal sayısı, taze herba ve yaprak verimi, kuru herba ve yaprak verimi gibi verim kriterleri yanında uçucu yağ oranı ve bileşenleri belirlenmiştir. Uçucu yağ oranları, hidrodistilasyon yöntemiyle klevenger düzeneğinde belirlenmiştir. Uçucu yağların bileşen oranları ise GC-MS/FID cihazı ile kapiler kolon kullanılarak analiz edilmiştir. İki yıllık değerlendirmede, ilk yıl klonlar arasında verim kriterleri açısından bir farklılık görülmezken ikinci yıl farklılık görülmüştür. Kuru herba verimi 1100.00-4280.00 g bitki-1 arasında değişim gösterirken kuru yaprak verimi 123.33-576.67 g bitki-1 arasında değişim göstermiştir. Uçucu yağ oranı %2.00-2.33 arasında tespit edilmiştir. Analizler sonucunda, 1,8 cineol, camphor, β-pinene ve β-caryophyllene uçucu yağda bulunan ana bileşenler olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, geliştirilmiş Anadolu adaçayı klonlarının verim ve kalite özellikleri bakımından öne çıkan iki genotip (Fk2-9 ve Fk4-9) ticari çeşit olarak önerilmiştir.