Akademik Veri Yönetim Sistemi
XXII. Türkiye Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler: Sİnema ve Kadın, İstanbul, Türkiye, 11 - 13 Mayıs 2023, ss.11-22
TÜRKİYE’DE FİLM FESTİVALLERİNDE KADIN EMEĞİ
Film Festivalleri, ana akım yapımların gösterim ağının dışında kalan filmlerin seyredilebilmesi için alternatif oluşturan, kendi seyircisini yaratan ve yetiştiren, sinefillerin ve sinema çevrelerinin buluştuğu (de Valck, 2006) kültürel bir etkileşim alanıdırlar. Film festivallerine kadın yönetmenlerin, kadın yaratıcı ekibin filmleriyle katılımı ve kadın seyircinin varlığı kadar festival organizasyonunda yer alan kadınların karar alma süreçlerindeki etkinliği de önem taşımaktadır.
Bu çalışma Türkiye’de film festivallerin organizasyonundaki kadın emeğine odaklanmakta ve tarihsel süreç içinde ele almaktadır. Çalışmada Film Festivalleri: Yapısı, Ekonomisi, İşleyişi, Seyirci Profili (Antalya, Adana, İstanbul, Ankara Film Festivalleri Örneği) adlı devam eden TÜBİTAK projesinin ön bulgularına dayanarak kadın emek ve iş gücünün film festivallerindeki yeri ortaya konmaya çalışılacaktır. Araştırmanın örneklemi Antalya, Adana, İstanbul ve Ankara film festivalleri olmakla birlikte Türkiye’deki film festivallerinin geneline de bakılacaktır.
Türkiye’de kadın festival direktörlerinin ve kadın festival çalışanlarının sahada önemli bir rolü olduğunu söylemek mümkündür. Festival Direktörü, Festival Sanat Yönetmeni, Festival Danışmanı, Sinema Program Koordinatörü, Dünya Sineması Koordinatörü vb. görevlerde bulunarak programlamada ve film seçimlerinde belirleyici olan kadınlar olduğu gibi, Gala Sorumlusu, Jüri İlişkileri Koordinatörü, Basın İlişkileri ve Dijital Medya Yönetimi, Katalog Editörü, Program ve Etkinlikler Operasyon Sorumlusu gibi farklı emek yoğun görevlerde bulunan kadınların da festivallerde önemli bir rolü olduğu görülmektedir. Sinemada bir kanon oluşturmada (Czach, 2004) ve sinema tarihini şekillendirmede (Vallejo, 2020) en etkili alanlardan biri olan Film Festivallerinde yaratıcı/yönetici ve saha çalışanı grubunda yer alan kadınların rolünü kavramak önem taşımaktadır.
Çalışmada film festivalleri organizasyonunda çalışanlar bağlamında sektörel bir analiz yapılarak toplumsal cinsiyetin yaratıcı/yönetici ve emek yoğun iş gücü bağlamında nasıl bir dağılım gösterdiği tespit edilecektir. Film festivallerine tarihsel perspektiften bakarak kadınların festival organizasyonlardaki etkinliği ortaya konulacaktır. Araştırma kapsamında proje bulgularına ek olarak derinlemesine görüşmeler yapılacak, festival katalogları, anı kitapları, broşürler, gazete taramalarıyla kadınların bu dört büyük film festivalindeki iş gücüne ilişkin bir veri seti oluşturulacaktır.
Loist (2011), film festivallerinde emeğin sözde prestijli durumuna ve festival organizasyon ekibinin ve gönüllülerin güvencesiz çalışma koşullarına dikkat çeker. Türkiye’de de festival çalışanlarının part-time olarak ve/veya festival zamanı öncesinde 3-6 ay süreyle görev yaptıkları görülmektedir. Bildiride, festival çalışanlarının esnek ve güvencesiz koşulları ile teknik işler dışında çalışanların büyük çoğunluğunun kadınlardan oluşması arasında bir ilişki olup olmadığı sorgulanacaktır.
Ayrıca çalışma kapsamında film festivallerinin kimliklerinin oluşumunda kadın çalışanların belirleyici bir etkisi var mıdır? Film Festivallerinin iş modellerinde kadın emeği nerede durmaktadır?” Film Festivallerinde çeşitli pozisyonlarda görev alan kadınlar, emeğin cinsiyetçi bir iş bölümüne tabi tutulduğu ve kadın emeğinin görünmez olduğu diğer iş alanlarındaki kadınlardan farklı bir deneyime mi sahiptirler? sorularına da cevap aranacaktır.
KAYNAKLAR
Valck, de Marijke. 2006. Film Festivals: From European Geopolitics to Global Cinephilia. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Loist, S. “Precarious cultural work: About the organization of (queer) film festivals”, Screen 52(2), 268-273.
Aida Vallejo (2020): Rethinking the canon: the role of film festivals in shaping film history, Studies in European Cinema, DOI: 10.1080/17411548.2020.1765631
Czach, L. (2004) Film Festivals, Programming, and the Building of a National Cinema. The Moving Image, 4 (1), 76-88.