Dokumacılık, insanlığın en köklü sanatlarından biri olup ihtiyaçlar doğrultusunda gelişerek günlük hayatın vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Dokuma kültürü toplumlar arasında farklılıklar gösterebilmekte, bir toplumda görülen dokumalardaki desen ve semboller farklı kültürlerde de karşımıza çıkmaktadır. Anadolu dokuma kültürünün izlerini farklı coğrafyalarda da görmek mümkündür. Türk sanatının başlangıcı ve beslenme kaynağının Orta Asya olduğu tezini kabul ederek Anadolu dokuma kültürünün izlerini Orta Asya coğrafyasından Balkanlara kadar görmek mümkündür. Osmanlı’nın Balkanları fethiyle birlikte Anadolu’dan Balkan coğrafyasına Osmanlı vatandaşları yerleştirilmiştir. Yerleşen Osmanlı vatandaşları, yanlarında götürdükleri Osmanlı kültür ve sanatını Balkan coğrafyasındaki yerleşik nüfus kültürüyle harmanlayarak, Osmanlı ve Balkan kültürünü yansıtan ürünler üretmişlerdir. Bu araştırmada, bir zamanlar Osmanlı toprağı olan Karadağ’ın Rožaje şehrinde bulunan Kučanska Camisi’ndeki dokumalar; desen, teknik, renk ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir. Rožaje, Balkanlarda Sancak bölgesi diye bilinen, Müslümanların sıklıkla yaşadığı bir bölgedir. Kučanska Camisi’nde; halı ve kilim dokuma tekniğinde dokunmuş örneklere rastlanmıştır. Bu örneklerin; Boşnak aileler tarafından dokunup camiye hayır amaçlı vakfedildiği bilgisine ulaşılmıştır. Kilimlerde genellikle gül, lale, yaprak gibi bitkisel motiflerin öne çıktığı kompozisyon uygulamaları tespit edilmiştir. Tespit edilen örnekler arasından, 10 adet kilim dokuma örneğinin yüzey alan şemalarının çizimleri yapılarak kataloglanmıştır.
Weaving is one of the most rooted arts of humanity and has become one of the indispensable elements of daily life by developing in line with the needs. Weaving culture can show differences between societies. Patterns and symbols in weaving seen in a society are also encountered in different cultures. It is possible to see the traces of Anatolian weaving culture in different geographies. By accepting the thesis that the beginning of Turkish art and the source of nutrition is Central Asia, it is possible to see the traces of Anatolian weaving culture from Central Asia to the Balkans. The Ottoman conquest of the Balkans led to the settlement of Ottoman citizens in the region. These settlers brought with them Ottoman culture and art, which were then blended with the local culture in the Balkan geography. In this study; weavings in the Kučanska Mosque in Rožaje, Montenegro, which was once Ottoman territory; pattern, technique, color and composition features were examined. Rozaje, known as the starboard region in the Balkans, is a region where Muslims live frequently. In the Kučanska Mosque; examples of carpets and kilims woven with weaving technique were found. It has been reported that these samples were woven by Bosniak families and donated to the mosque for charitable purposes. Compositional applications in which floral motifs such as roses, tulips, leaves usually stand out on kilims have been identified. Among the detected samples, the surface area diagrams of 10 kilim weaving samples were drawn and cataloged.
