Adli makamlar tarafından hukuki işlem ehliyeti olup olmadığı sorulan beş olgunun değerlendirilmesi

Bakan H. U., Kılınç O., Karagöz Y. M., Öztaşyonar A. B., Semerci Ş. N.

2.Uluslararası 18. Ulusal Adli Bilimler Kongresi, Muğla, Türkiye, 14 - 17 Ekim 2021, cilt.1, ss.179

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Muğla
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.179
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Giriş-Amaç: Tüm bireyler sağ doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğünden itibaren evlenebilme-boşanma, mal-değerli kağıt edinme, dava açabilme, seçme-seçilme, tedavisiyle ilgili karar verebilme, vasiyet düzenleme vb. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) “hak ehliyeti” olarak nitelendirilen haklara sahiptir; ancak bu haklarını “fiil (hukuki işlem) ehliyeti”ne sahipse kullanabilmektedir. TMK’da fiil ehliyetine göre kişiler; tam ehliyetliler, tam ehliyetsizler, sınırlı ehliyetliler, sınırlı ehliyetsizler olmak üzere 4 gruba ayrılabilir. Ayırt etme gücünden şüphelenildiğinde, adli makamların istemiyle kişinin fiil ehliyetine sahip olup olmadığı, kısıtlanmasının gerekli olup olmadığı hususlarında Adli Tıp tarafından rapor düzenlenmektedir. Çalışmamızda literatüre katkı sağlamak ve farkındalığı arttırmak amacıyla farklı tanılara sahip beş olgu değerlendirilmiştir.

Gereç-Yöntem: Çalışmamızda Anabilim Dalımızda adli makamlar vasıtasıyla gönderilen ve “hukuki işlem ehliyetine sahip olmadığı” tespit edilerek haklarında rapor düzenlenen beş olgu değerlendirilmiştir.

Bulgular: Olgularımız sık görülen nörolojik ve/veya psikiyatrik hastalıkları nedeniyle hukuki işlem ehliyeti olmadığı yönünde rapor düzenlenenler arasından seçildi. Kişilerin cinsiyet, yaş, eğitim durumları, hastalıklarının evresi ve klinik seyirleri, mental durumları, sosyoekonomik düzeyleri, tedavi ve takip durumları, gönderilme nedenleri ayrıntılı olarak irdelenmiş ve konusunda uzman hekimlerden görüş alınarak rapor düzenlenmiştir.

Tartışma-Sonuç: Klinik deneyimimiz ve uygulamadaki problemler dikkate alındığında; bu konudaki raporların standardizasyona sahip olmadığı, kısıtlanmaya neden olan hastalığın türü, evresi ve klinik seyri hakkında yeterli bilgi içermediği görülmektedir. Ayrıca bu raporları tüm hekimlerin düzenleme yetkisinin bulunduğu; ancak hukuki ve tıbbi olarak ciddi bir iş yükü oluşturan, bilgi birikimi gerektiren prosedürün tek bir hekimin sorumluluğunda olamayacağı, konu hakkında yeterli bilgi ve tecrübeye sahip hekimler tarafından uygun sürede, ihtiyaç halinde farklı uzmanlık alanlarından görüş alınarak, belli standartlar çerçevesinde ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler: Hukuki İşlem Ehliyeti, Fiil Ehliyeti, TMK 8. Madde ve İlgili Maddeler

Introduction-Objective: All individuals have the rights described in the Turkish Civil Code (TMK) as “entitlement to rights”, such as marriage-divorce, acquisition of property-valuable paper, filing a lawsuit, decision-making about their treatment, making a will, provided that they are born alive; but they can use these rights if they have a “legal act”. When the power of discernment is suspected, a report is issued by the Coroner on whether the person has a valid legal act, and whether it is necessary to restrict it.

Material-Method: In our study, five cases were evaluated and reported on their rights by determining that they are “incapable for legal action”.

Results: Our cases were selected among those who were reported to be incapable of legal action due to common neurological and/or psychiatric diseases. Gender, age, characteristics of the disease, mental status, treatment and follow-up status, reasons for referral were examined in detail, and a report was prepared by taking the opinions of specialist physicians.

Discussion-Conclusion: Given our clinical experience, it seems that the reports on this subject neither have standardization nor contain sufficient information about the disease that causes restriction. In addition, all physicians are entitled to edit these reports; we believe that the procedure, which creates a serious legal and medical workload and requires knowledge, cannot be the responsibility of a single physician, and it should be arranged in detail by physicians with sufficient knowledge and experience on the subject, in an appropriate time, by taking opinions from different fields of expertise.

Keywords: Legal Action Capacity, Capacity to Act, Article 8 of the Turkish Civil Code (TMK) and Related Articles