Antalya ili tarım alanlarındaki tarla faresi (rodentia : microtus guentheri) populasyonları üzerinde araştırmalar


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2002

Öğrenci: Mustafa Yavuz

Danışman: MEHMET ÖZ

Özet:

Bu çalışma, Antalya ili tarım alanlarında belirlenen lokalitelerde, Nisan 2000- Nisan 2002 yıllan arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın yapıldığı 24 lokaliteden sadece Yazır, Korkuteli, Sülekler, Alibeli, Akpınar ve Taşkesiği'ndeki tarım alanlarından Microtus guentheri (Danford ve Alston 1880) türüne ait toplam 57 (28 ŞŞ; 29 oo) örnek yakalanmış, türe ait ekolojik, etnolojik ve biyolojik özellikler kayıt edilmiştir. M. guentheri örneklerine tarım alanlarında, özellikle yonca ve buğday tarlaları ve bunlara komşu olan yol kenarlarında rastlanmıştır. 57 örneğin 26 (% 45.61)'sı tarım alanlarından, 25 (% 43.86)'i yol kenarlarından ve 6 (% 10.53)'sı meralardan yakalanmıştır. Yuvalarım genellikle 30°'den daha fazla eğimli tarım arazilerinin sürülmeyen kenar şeritlerine gramine vejetasyonu bulunan alanlara yaptıkları saptanmıştır. M. guentheri populasyonları tarafından yuva yapımı için tercih edilen araziye ait eğim dereceleri incelendiğinde; en fazla 31-60°' lik eğimli arazilerin tercih edildiği görülmüştür. Eğimin düşmesi ya da artması durumunda ise populasyon yoğunluğunun düşük olduğu saptanmıştır. Nitekim yakalanan örneklerin 35 (% 61.40)'i 31-60° 'lik eğimli alanlardan yakalanmıştır.İncelenen 9 yuvanın toprak yüzeyinde kapladığı alanın 45-105 m2 arasında değiştiği ve ortalama 76.5 m2 lik bir alana sahip olduğu belirlenmiştir. Yuvalarda bulunan bazı odalarda tahıl başaklan, yeşil otlar ve bitki parçalan depo edildiği saptanmıştır. Populasyonların Mart-Eylül aylarında daha yoğun ve aktif olmalarına rağmen, Eylül-Şubat aylarında ise oldukça pasif oldukları gözlenmiştir. Tahıl tarımının az yapıldığı bölgelerde (Korkuteli, Yazır, Sülekler) daha çok bitkilerin yeşil ve taze kısımlan ile beslenmeyi tercih ettikleri, tahıl tarımının yoğun olduğu bölgelerde ise (Alibeli, Akpınar, Taşkesiği) ekseriyetle tahıl tohumlan ile beslendikleri, ayrıca bu genel diyetin yanında düşük oranlarda da olsa diğer materyalleri (kök, yumru vb.) de tükettikleri belirlenmiştir. Gloger-Alle kuramına uygun olarak; 1600 m.'nin üzerinde bulunan Alibeli, Akpınar ve Taşkesiği'nden yakalanmış 44 örneğin kulak ve kuyruk uzunluklarının ortalama değerleri diğer üç lokalitedeki aynı yaş gurubundaki örneklere ait ortalama değerlerden daha düşük olduğu bulunmuştur. Mart ve Nisan aylarında daha yoğun olmak üzere örneklerin çoğunda ektoparazit yumurtalarına rastlanmıştır. Çalışma sonunda tarla fareleri ile mücadele yöntemleri fayda zarar ilişkisi bakımından değerlendirilmiş, kullanılan yöntemlerin hedef organizmalara ve hedef olmayan organizmalara etkileri tartışılmıştır.